Verschlimmbessern

De Duitse taal is een prachtige, rijke taal. Het is alleen jammer dat ik dat pas na mijn 55^e heb ontdekt. Op de middelbare school heb ik het vak Duits laten vallen zodra dat maar mogelijk was. Ik kon de naamvallen en dat ‘Der’, ‘Die’, ‘Dem’, ‘Das’, ‘Sie’, ‘Ihnen’, Ihrer’ ‘Euer’ nooit uit elkaar houden en, eerlijk gezegd, nog steeds niet. Inmiddels heb ik een techniek ontwikkeld om die woorden binnensmonds te mompelen waardoor niemand merkt dat ik maar wat probeer. Men vraagt mij zelfs wel eens voorzichtig uit welke streek van Duitsland ik kom. Een groot compliment. Mijn moeder (sprak 6 talen met alleen lagere school op zak) zou trots op me zijn. Bluffing your way through Germany.

Waar ik in de Duitse taal nooit aan zal wennen is dat aan elkaar plakken van allerlei woorden tot een lengte waarvoor je drie Scrabbleborden naast elkaar nodig zou hebben. Bijvoorbeeld ‘Lieferkettensorgfaltspflichtengesetz’, een woord dat regelmatig in de Duitse media rondgaat. Leveranciers moeten nml. precies gaan aangeven waar alle onderdelen of ingrediënten van hun product vandaan komen. Een nachtmerrie voor producenten maar ethisch gezien wel een stap voorwaarts.

Een prachtig woord daarentegen vind ik ‘verschlimmbessern’. Een niet goed te vertalen werkwoord (verslechtbeteren?) wat zoiets betekent als een product of dienst willen verbeteren waardoor het eigenlijk slechter is geworden. Ik ken daar veel voorbeelden van. Het probleem is dat je dan al gauw in de hoek van de ‘grumpy old men’ wordt gezet die de hele dag zeuren dat vroeger alles beter was. Maar inmiddels hoor ik steeds meer jonge mensen dit woord gebruiken. Geen wonder. Met iedere software update zit ik met samengeknepen billen als de nieuwe versie voor de eerste keer opstart om niet zelden te ontdekken dat twee problemen zijn opgelost en er tien nieuwe zijn bijgekomen.

Deze week was het AutoBild dat zich met een krachtig protest van dit woord bediende. Het idee dat iedere auto een rijdend computerscherm moet worden, leidt regelmatig tot belachelijke ‘verbeteringen’. In de laatste lichting Volkswagens bijvoorbeeld ontbreken de draaiknoppen voor de airco en het radiovolume en zijn vervangen door twee sliders op het beeldscherm, vlak naast elkaar en op forse afstand van de bestuurder. Ziet u het voor je? Op een hobbelige weg proberen met je vingers precies de juiste instelling te vinden, om meestal te ontdekken dat de radio harder gaat terwijl je het eigenlijk warmer wilde hebben. ’s Avonds zijn de sliders onverlicht en wordt iedere poging zinloos. VW heeft inmiddels beterschap beloofd.

BMW was één van de weinige automerken die een vrijwel perfect systeem had ontwikkeld voor de menubediening: de ‘IDrive’. Een grote knop naast je stoel waardoor je met draaien en drukken soepel door je beeldschermmenu werd gevoerd, zonder de aandacht van de weg af te leiden. En wat doet BMW? “In onze nieuwe modellen kiezen we voor een ander bedieningsconcept”. Na een testrondje vroeg AutoBild zich af of ze in München helemaal gek waren geworden.

Ik kan nog wel even doorgaan maar zou het eigenlijk leuker vinden als anderen met voorbeelden komen van ‘Verschlimmbessern’. En denk daarbij niet alleen aan software. De koekjes waar ik zo gek op was, zijn na een ‘verbeterde receptuur’ ook niet meer wat ze waren. Ik ben benieuwd!

Joop

Bij de illustratie: ‘s Ochtends het brood, ‘s avonds het bier. Zelfde woord, ander geslacht. Hier in huis snapt alleen Verena dat. (titelpagina van een boek door Marlène Fischer)